Hebben wij een eigen wil? Sommigen zeggen dat het noodlot alles bepaalt, dat alles al vastligt en dat we enkel maar de illusie hebben dat we zelf beslissen. Ik wil dat allemaal in het midden laten want daar heb ik geen verstand van.

Wat ik wel weet is dat ons doen en denken – meer dan we zelf vermoeden – sterk worden bepaald door onze opvoeding. En onder opvoeding bedoel ik niet enkel de opvoeding door onze ouders, maar tevens door de hele omgeving waarin we opgroeien. Bij onze opvoeding krijgen we bepaalde ‘waarden’ opgedrongen die ervoor zorgen dat we geprogrammeerd door het leven gaan.

Ik nodig je uit tot wat zelfonderzoek.

Wanneer je vrienden of familie hebt uitgenodigd, ga je er dan vooraf voor zorgen dat je hele huis er onberispelijk uitziet? Of ben jij degene die nooit onopgemaakt de deur uitgaat? Of geef je de kinderen een vermaning wanneer ze te luid spelen in de tuin en mogelijk de buren storen?

In dat geval is de kans groot dat jouw omgeving je heeft ingeprent dat je moet voorkomen dat mensen je als onvolmaakt bestempelen. Je moet tonen hoe flink je bent en tonen dat je het allemaal doet zoals het boekje het voorschrijft.

Of ben jij misschien degene die overdag nooit eens in de zetel zal gaan zitten om een boek te lezen, een film te bekijken of gewoon te luieren?

Als het daarover gaat, dan stap ik mee in de boot, want bij mij thuis kreeg je in dergelijke gevallen altijd de opmerking: ‘Heb jij niets anders te doen? Ga dan maar eens de auto wassen, of kom maar wat meehelpen in de tuin.’

Een mens leert op die manier al snel af om te luieren op momenten dat het niet ‘hoort’. Of je gaat minstens doen alsof je met iets bezig bent. Ik ken ook mensen die het doorgaans wel op hun gemak durven nemen, maar die dan in gang schieten wanneer manlief thuis komt. Waar slaat dat eigenlijk op? Nergens. Het is programmatie.

Er zijn ook mensen die geleerd hebben om systematisch te liegen omdat ze vroeger altijd wel tegen de lamp liepen wanneer ze de waarheid vertelden. De waarheid vertellen bleek dus telkens een straf met zich mee te brengen, waardoor ze dan maar zijn gaan liegen om die straf te ontlopen. Ik heb ooit een man gekend die er zelfs bij de stomste voorvalletjes niet aan dacht om de waarheid te zeggen. Hij was gewoon zo geprogrammeerd.

Of ben jij degene die altijd wel luistert naar de miserie van anderen, maar nooit eens zelf je beklag doet, of nooit eens zelf hulp inroept? Dan ben je wis en zeker opgegroeid in een midden waar je de sterke moet zijn, degene die niet leutert of flauw moet doen.

Je kan je afvragen of je met die wetenschap iets opschiet. Natuurlijk wel. Als je weet hoe het komt dat je je op een bepaalde manier gedraagt, dan heb je nog niet de stap gezet om er iets aan te veranderen, maar het is een begin. Je wordt er je van bewust dat wat jij wil iets anders is dan wat jou werd ingegeven. Op die manier ga je je minder schuldig voelen wanneer je eens tegen die vermeende waarde zondigt. En stapje voor stapje kan je eruit geraken, ga je niet meer onbewust gedwongen gedrag vertonen.

Elke dag een beetje meer terrein winnen, elke dag een beetje meer worden wie je echt bent.

Goede moed!