Binnen het gedeelte van mijn praktijk waarbij de klemtoon lag op ontwikkeling van medewerkers, kreeg ik vaak mensen over de vloer die graag wilden promoveren naar een leidinggevende functie.

Nu ben ik zelf – soms tegen wil en dank en soms ook nog veel te jong – leiding gevend geweest. Het belangrijkste dat ik daarvan kan zeggen is dat ik toen bijzonder veel geleerd heb. Dat wil zeggen dat ik behoorlijk wat gezondigd heb en fouten heb gemaakt. Ik hoop dat ik hierna nog een paar levens krijg zodat ik het kan goed maken. Maar in afwachting daarvan wil ik alvast aan diegenen die de ambitie hebben om leider te worden meegeven wat ik heb geleerd.

Wanneer je droomt van een leidinggevende job, vraag je dan eerst en vooral af waarom je dat wil.

Ik hoor het mezelf nog honderden keren zeggen tegen alweer iemand die zo graag die job van zijn baas wilde: ‘Hoezo, jij wil leiding geven? Weet je het wel zeker? Heb je er al eens bij stil gestaan dat dit echt geen benijdenswaardige job is? Je wordt gesandwiched tussen jouw bazen en tussen de mensen onder jou, je staat voortdurend onder druk, je moet je cijfers of je objectieven halen. Kortom, je hebt geen minuut rust meer. Wil je dat? Of is er een andere reden waarom je wil leiding geven?’

In vele gevallen kreeg ik een antwoord dat ik niet graag wilde horen, zijnde: ‘Ik wil leiding geven omdat ik weet hoe de afdeling beter zou draaien, en dan kan ik mijn ideeën eindelijk verwezenlijken.”

‘Ah ja? Wil dat dan zeggen dat je op vandaag niet voldoende overtuigingskracht hebt om mensen enthousiast te krijgen voor jouw ideeën?’

‘Euh… neen. Maar ik heb daar ook de positie niet voor.’

‘Dus wil je eigenlijk vooral leiding geven omdat je een mandaat wil om je ideeën te verwezenlijken?’

‘Euh, ja. Dat is het eigenlijk wel.’

Als een bedrijfsleider dit soort van misverstanden niet weet bloot te leggen, dan krijg je een baas die de dingen doordrukt, die waarschijnlijk wel resultaatgericht is, maar die de kunsten van leiderschap niet onder de knie heeft.

Leiding geven wil zeggen dat je jezelf wegcijfert. Leiding geven wil zeggen dat je voortdurend oog hebt voor de ontwikkeling van anderen, dat je wil dat die ander kan schitteren, dat die ander gemotiveerd is om te doen wat hij doet, dat je oog hebt voor zijn competenties en dat je weet dat elke medewerker andere redenen heeft die hem motiveren. Leiding geven wil zeggen dat je mensen helpt om verantwoordelijkheid te nemen als individu, en dat je de groep leert om verantwoordelijkheid te nemen als groep.

Jammer genoeg zijn er nog te veel bazen van het eerste soort, die enkel maar uit zijn om het mandaat om de dingen naar hun hand te kunnen zetten. Daar worden bedrijven niet beter van.

Iedereen kan tot leider gebombardeerd worden, maar een echte leider ben je pas wanneer medewerkers voor je kiezen.

In de politiek is het niet anders: we kiezen voor diegene waarvan we menen dat die voor ons iets kan betekenen.

Als medewerker zullen mensen dus voor jou kiezen als hun motiverende redenen aan bod komen, als ze kunnen leren en zich ontwikkelen, als ze voldoende verantwoordelijkheden krijgen en niet alles door jou wordt gedicteerd, als ze het gevoel hebben dat werk en privé in balans is. En vooral: als ze erin geloven dat jij stevig genoeg bent om hun belangen te verdedigen naar boven toe, dat je meer bent dan een doorgeefluik van wat daarboven wordt uitgevonden.

En om het nog wat moeilijker te maken: elke medewerker is anders, dus dat wil zeggen dat je elk individu moet respecteren in zijn anders-zijn, dat je hem of haar moet leren kennen, dat je moet kunnen luisteren en flexibel moet kunnen meedenken.

Het grootste gevaar dat mensen aan de top lopen – en ik zie toch wel wat CEO’s in die ruïne – is dat zij sturen en niet luisteren. Ze menen het allemaal beter te weten dan zij die onder hen staan, dus degenen die anders denken vertrekken of worden eruit gezet. Uiteindelijk blijven ze aan de top met mensen onder hen die te bang zijn om hun mond te roeren. Gevolg is dat die leiders onterecht menen dat ze altijd het juiste doen, enkel maar omdat niemand zich meer geroepen voelt om hen feedback te geven. En zo stort het bedrijf zich langzaam maar zeker in de dieperik.

Het zijn de CEO’s die expliciet vragen om feedback en die bereid zijn om zichzelf bij te schaven, om te luisteren en flexibel te zijn, die het succes halen.

Ik wens voor jou dat je een dergelijke leider wordt, of dat je een dergelijke leider boven je hoofd krijgt.