Men heeft mij geleerd dat er een essentieel verschil is tussen een klikspaan en een klokkenluider.

Blijkbaar is klokken luiden positief. Je brengt iets aan het licht dat anderen proberen verborgen te houden omdat het niet zo koosjer is, maar je doet het wel in het belang van de tegenpartij of van de gemeenschap. En een klikspaan, dat moet ik eigenlijk niet uitleggen. Iedereen weet dat het een persoon is die een negatieve daad stelt door over te dragen wat iemand verkeerd heeft gedaan.

Als je het mij vraagt is de lijn erg dun…

En dan belanden we als snel bij waarden en normen.

Moet ik de winkelier verwittigen wanneer ik iemand iets zie wegnemen uit zijn winkel? En zo ja, moet ik hem er ook op wijzen dat de winkelier te veel wisselgeld aan een klant geeft, terwijl die doet alsof er niets aan de hand is?

Moet ik de baas alarmeren wanneer een collega zegt dat hij/zij een taak niet naar behoren zal uitvoeren wegens gelijk welke reden? Moet ik mijn kind naar de politie sleuren wanneer het een fiets heeft gestolen? Moet ik mijn buur aangeven wanneer ik verneem dat hij zonder rijbewijs rijdt?

Soms toch wel moeilijke dilemma’s, niet?

Bovendien zijn onze waarden en normen niet gelijk. De ene zal vinden dat je niet in bomen mag klimmen omdat je ze zou kunnen beschadigen, de ander zal zeggen dat hij het super vindt wanneer zijn/haar kinderen in de bomen klimmen en zich amuseren. Veel heeft te maken met onze opvoeding en met cultuurverschillen.

Moeten we onze eigen normen dan maar laten varen? Neen, dat zou ook geen goed idee zijn, en bovendien niet haalbaar. We hebben het als mens nodig om met bepaalde regels te leven. Het geeft ons een houvast en het maakt het leven in gemeenschap aangenamer.

Maar het is wel goed dat we ons meer bewust zijn van het feit dat anderen niet per se onze eigen normen delen. Iemand zal het helemaal geen grote zonde vinden om een beetje te laat te komen, terwijl de andere vindt dat zoiets echt niet kan en niet respectvol is. Als we weten dat elkeen verschillend is en dus meestal niet opzettelijk onze normen met de voeten treedt, is dat al heel wat ergernis gespaard.

Maar wat als het om dingen gaat waarvan we het gevoel hebben dat er echt over grenzen wordt gegaan? Is het dan toch aangewezen om te klikken of om klokken te luiden?

Probeer het eens op deze manier. Ga naar de persoon in kwestie en spreek hem of haar aan op het gedrag dat volgens jou niet kan. Spoor die persoon aan om zelf naar de benadeelde of de betrokkene te stappen en zijn of haar verhaal te doen. En desnoods kan je aangeven dat – indien hij of zij dit zelf niet doet – jij het zal doen.

De overtreder heeft dan tenminste de kans om zijn of haar fouten recht te zetten, en jij hoeft geen klikspaan te zijn.

Maar nog eens: overdrijf er niet in. Voel je niet geroepen om de hele mensheid op te voeden. Dat is onbegonnen werk. En er zijn nog zoveel andere belangrijke en leuke dingen in het leven!